Year: 1995
Place: Brussel
Publisher: Vlaamse Gemeenschap en stad Brussel
Edition: 1st
Language: NL
Pages: 24 (8+16)
Condition: VG
Cover condition: G
Binding: Losbladig in 2 mapjes
Illustrated: in kleur
Ft: 21x15 cm. 175 gr.
- Jozef JANKOVIČ (1937 - 2017)
Jozef Jankovič werd geboren in Bratislava in 1937. Hij volgde zijn opleiding aan de Academie voor Schone Kunsten en Vormgeving in Bratislava tussen 1956 en 1962, onder leiding van professor Jozef Kostka. Zijn vroege werk, geïnspireerd door het nouveau réalisme, kan het best worden omschreven als beeldhouwkunst en staat intiem open voor de openbare ruimte en haar architectonische componenten. Vóór zijn afstuderen genoot hij al een gestaag groeiende reputatie, met tentoonstellingen in zijn geboorteland, maar ook in Hongarije, Polen, Italië en Frankrijk. Jankovič kreeg echter al snel te maken met politieke tegenstand tegen zijn werk en werd na de Praagse Lente en de periode van normalisatie op de zwarte lijst geplaatst (hij werd uit de Nationale Kunstenaarsbond gezet). In plaats van zich het zwijgen op te leggen en te ontmoedigen, begon Jankovič in zijn werk censuur en autoritair interventionisme in cultuur en media te onderzoeken.
Door de censuur leerde Jankovič nieuwe technieken, zoals computergraphics, beeldmanipulatie en zelfs sieraden.
Dit begon al in 1968, toen Jankovič in opstand kwam tegen gangbare praktijken tijdens officiële demonstraties, waarbij burgers werden aangemoedigd afbeeldingen van figuren als Vladimir Lenin, Karl Marx en Jozef Stalin omhoog te houden. In Private Manifestation verving Jankovič de verwachte politieke figuren door een popart-zelfportret – waarvan de gekozen stijl lijnrecht in strijd is met het socialistisch realisme – gemonteerd op een gebeeldhouwd lichaam dat als sokkel diende. Censuur en persoonlijkheidscultus waren vroege doelwitten van Jankovič's kunst, die opkwam voor de anonieme massa onder streng bewind.
Zijn strijd zette zich voort in 1972 met zijn eerste architecturale en dystopische serie, die een ironische blik wierp op het normalisatieproces in Tsjecho-Slowakije. Hij vergeleek geïsoleerde plaatsen, zoals gevangenissen, verhoorkamers en martelkamers, met overheidsgebouwen, inclusief hun kantoren en wachtkamers. Deze serie introduceerde ook een van Jankovič's belangrijkste motieven: de menselijke figuur. Hier gereduceerd tot louter aantallen, worden de mensen alomtegenwoordig, hetzij in hun geheel, hetzij gefragmenteerd in uiteengereten ledematen.
De morbide aantrekkingskracht van Jankovič's werk groeide hand in hand met zijn politisering. De zwaarte van zijn onderwerpen wordt verzacht door een absurde maar toch tragische lichtheid. Zijn personages, verre van passief, proberen zich te verzetten tegen hun vaak verpletterende lot, maar tevergeefs. Als reactie op de leugens van de propagandakunst beeldde hij zijn figuren niet af als de helden die ze doorgaans werden genoemd, maar als de slachtoffers die ze waren geworden. Vanuit zijn eigen ervaringen overschreed zijn steun voor mensenrechten de grenzen en kwam hij op voor de onderdrukten, stemlozen en gemarginaliseerden, waar ze ook vandaan kwamen.
Jankovič was van 1994 tot 2007 hoogleraar aan de Academie voor Schone Kunsten en Vormgeving in Bratislava.
Hij overleed in 2017.
